De Miljoenennota en Circulaire Economie

De inkt van de Miljoenennota is droog en na de Algemene Beschouwingen kan het kabinet aan de slag om het laatste volle bestuursjaar van dit kabinet aan te vliegen. Het meest groene en duurzame kabinet ooit, werd er bij de presentatie van het coalitieakkoord geroepen. Logisch, hoor ik velen zeggen, immers het moet ook alleen maar “groener” de komende 30 jaar. Dus dat etiket zal op ieder coalitieakkoord van iedere gemeente, provincie en kabinet moeten prijken. Zeker als je ziet dat de doelen van Parijs nauwelijks dichterbij komen.
Maar biedt deze Miljoenennota een goed handvat voor die “nieuwe” economie, die nodig is om welvaart en welzijn in de toekomst te kunnen garanderen? Zijn de keuzes helder waarneembaar en steunt deze rijksbegroting die initiatieven en ontwikkelingen die nodig zijn en straft het die activiteiten die juist negatieve effecten hebben op de doelen en de daaraan gekoppelde ambities.

Houdbaar

We spreken vaak  over draagvlak en haalbaarheid, maar als het gaat over de houdbaarheid van ons huidige economische model en de koerswijziging die nodig is blijft het stil op twee thema’s; doen wat nodig is in plaats van haalbaar is en is er oog voor de echte prijzen, de echte kosten. Prijzen waarin de maatschappelijke gevolgen van onze huidige economische activiteit en productie zijn doorgerekend.
De Miljoenennota voor 2020 laat nog maar mondjesmaat zien, en maar mijn inzicht dus onvoldoende om die nieuwe economie waar groeicijfers hand-in-hand moeten gaan met beter klimaat, minder schade aan natuur en omgeving, gezonde mensen en meer inclusiviteit. Oftewel; positieve maatschappelijke impact staat op gelijke voet met financiële groei.

Beprijzing

Laten we eens een paar thema’s uit de begroting pakken; inkoop bij bijvoorbeeld het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het trekt eenmalig de beurs om 80 miljoen in circulaire projecten te investeren, daarnaast werkt het ministerie middels “Verantwoord Inkopen” aan een andere manier aan hun inkopen. De praktijk waarschuwt ons echter dat goedbedoelde aanbestedingstrajecten aan het einde vaak sneuvelen om de traditionele aanpak; de laagste prijs, weer tevoorschijn te toveren. Maar in deze beprijzingen zijn de externe kosten nooit of significant onvoldoende meegenomen. Zodra dit wel gebeurt, zie je dat ondernemers die vanuit een circulaire en duurzaam principe opereren plots een grote voorsprong hebben op de ondernemers “uit de lineaire economie”. Hier ligt nog een vraagstuk van visie, lef en misschien wel aanpassing van de wet- en regelgeving te wachten op een kordaat kabinet.

Nauwelijks actie

Maar ook de noodzakelijke transitie in de landbouw is wel een thema in de Miljoenennota. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit legt de prioriteit bij de transitie naar kringlooplandbouw en stelt daarbij dat de positie van de boeren die ons voedsel produceren wordt versterkt. Meer waardering voor het voedsel en dus eerlijke prijzen, echte prijzen. Die ambitie wordt nauwelijks vertaald naar acties. Die acties zien we nauwelijks terug in de begroting.
Zo lijkt de begroting wel te spreken over de nodige visies, maar echte actie of echte wijziging op de bestaande modellen is niet waarneembaar. Op deze manier schuiven we de rekening niet alleen vooruit, maar ook verhogen we het risico om straks nog meer te moeten “betalen” voor de transitie.

Kans voor Flevoland

Voor Flevoland is die circulaire economie een kans die op het lijf geschreven is. Met de economische dynamiek die er nu is, en de opgave die er zijn, is Flevoland misschien wel het living lab dat “we” nodig hebben om het economisch model om te bouwen naar een houdbaar model. Voor 2020 vooralsnog maar magere steun vanuit Den Haag. Een mooie taak voor het kersverse College van Gedeputeerde Staten om samen met alle andere betrokkenen wel de spa in de grond te steken, de koe bij de horens te vatten en aan de slag te gaan lijkt mij.

John Nederstigt, Boegbeeld Circulaire Economie Flevoland